Ποδηλατική Εκδρομή στο Σπερχειό

Στις 11.00’ το πρωί της Κυριακής 21/12/2014, μέλη των Περιβαλλοντικών Ομάδων του 4^ου , του 7^ου Γυμνασίου και του 4^ου Λυκείου Λαμίας και όχι μόνο, συγκεντρωθήκαμε στην αρχή του ποδηλατοδρόμου στο Παγκράτι Λαμίας και για μια εκδρομή με ποδήλατα μέχρι την περιοχή του Σπερχειού που ξεκινά η νέα κοίτη.

Ο χειμωνιάτικος ήλιος είχε ήδη αρχίσει να «μαλακώνει» την πρωινή ψύχρα και με τα ποδήλατα  ξεκινήσαμε για την προγραμματισμένη μας διαδρομή.

Μετά από ένα χιλιόμετρο περίπου κινηθήκαμε δυτικά αφήνοντας το ασφάλτινο οδόστρωμα και μπαίνοντας στο χωματόδρομο παράλληλα στην τάφρο εκτόνωσης του Σπερχειού, που σε πολλά σημεία της έχει μετατραπεί από συμπολίτες μας σε χώρο ανεξέλεγκτης εναπόθεσης  απορριμμάτων. Είναι μια κατάσταση που χρόνια τώρα δείχνει το πώς χρησιμοποιούν κάποιοι δημόσιες εκτάσεις που επιτελούν το ρόλο σημαντικών υγροβιοτόπων, καθώς και το επίπεδο παιδείας τους!

Ο κάμπος της Λαμίας που ανοίγονταν μπροστά μας έδειχνε να ξεκουράζεται από τις ετήσιες γεωργικές δραστηριότητες. Μόνη δραστηριότητα φαίνονταν να είναι οι εργασίες του αυτοκινητόδρομου Ε65.  Προσπερνώντας τα έργα κατευθυνθήκαμε προς την όχθη του Σπερχειού, που μετά από λίγα χιλιόμετρα μας έβγαλε στη γέφυρα του Φραντζή. Συνεχίσαμε κινούμενοι πάνω στο βόρειο ανάχωμα του Σπερχειού, απολαμβάνοντας μια πολύ όμορφη για τα δεδομένα της εποχής διαδρομή, μέχρι που αντικρίσαμε τα πρώτα σπίτια του Δ.Δ. Κόμματος, αλλά και τα γνώριμα ίχνη του «πολιτισμού» μας: τα σκουπίδια.

Η στάση που κάναμε εκεί μας έδωσε τη δυνατότητα να συζητήσουμε για το ρόλο των αναχωμάτων του Σπερχειού στην αντιμετώπιση των προβλημάτων από τις πλημμύρες, καθώς και τις αρνητικές επιπτώσεις της εναπόθεσης των απορριμμάτων στις όχθες των ποταμών. Αποτελεί μια κάκιστη και ασυνείδητη συνήθεια. Μέρος από αυτά και ειδικά τα πλαστικά, με τις βροχές μεταφέρονται μέσω του ποταμού στη θάλασσα , τη ρυπαίνουν με το περιεχόμενό τους π.χ. φυτοφάρμακα, μεταφέρονται στην τροφική μας αλυσίδα μέσω των θαλάσσιων οργανισμών και ευθύνονται για το θάνατο θαλάσσιων θηλαστικών και πουλιών. Στη διεύθυνση: http://www.midwayfilm.com/, υπάρχει ένα αποκαλυπτικό τρέιλερ της ταινίας MIDWAY, όπου καταγράφεται το τι μπορεί να προκαλέσει μια πλαστική σακούλα ή ένα πλαστικό μπουκάλι, που πετιέται χωρίς σκέψη στο περιβάλλον.

Αφού ξεπεράσαμε χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα το «σκόπελο» της παλαιάς εθνικής οδού Λαμίας – Αθηνών καταλήξαμε στη συμβολή της παλαιάς κοίτης με τη νέα ευθυγραμμισμένη κοίτη. Ήταν το τέρμα της διαδρομής και μας δόθηκε η ευκαιρία για κολατσιό και για κουβέντα αναφορικά με το μέρος που βρισκόμασταν. Είναι το σημείο όπου πριν πολλά χρόνια κατασκευάστηκε η νέα διαπλατυσμένη και ευθυγραμμισμένη κοίτη του Σπερχειού που συντομεύει τη  διαδρομή μέχρι το Δέλτα. Πριν ξεκινήσουν τα έργα την νέας σιδηροδρομικής γραμμής και του νέου αυτοκινητόδρομου στο σημείο αυτό για λόγους προστασίας των έργων από πλημμύρες κατασκευάστηκε και ένα τσιμεντένιο φράγμα. Το φράγμα αυτό έχει σχηματίσει μια μικρή λίμνη με τα νερά που κατακρατεί, γεγονός που έχει σαν συνέπεια να πλημμυρίζουν τα χωράφια που βρίσκονται ανάντη και να καταστρέφονται οι καλλιέργειες. Μετά από διαμαρτυρίες των αγροτών της περιοχής, η αρμόδια υπηρεσία προχώρησε σε σπάσιμο μέρους της οροφής του φράγματος, ώστε να απελευθερώνεται μεγαλύτερη ποσότητα νερού. Το ερώτημα που τίθεται και θα πρέπει να απαντηθεί από τους αρμοδίους, είναι γιατί η παλαιά κοίτη παραμένει κατά μεγάλο μέρος φραγμένη από μπάζα, με αποτέλεσμα μόνο ένα μικρό μέρος του νερού του Σπερχειού να κινείται σ’ αυτή και να παραμένει  παροπλισμένη από τον αρχέγονο ρόλο της: της υδάτινης διαδρομής που παρατείνει το χρόνο παραμονής του νερού στην ξηρά, που εμπλουτίζει έτσι καλύτερα τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, που αξιοποιείται για την άρδευση  μεγάλων παρακείμενων γεωργικών εκτάσεων και που δημιουργεί στη μαιανδρική διαδρομή της σημαντικούς υγροτόπους.

Ιδιαίτερα ικανοποιημένοι που είχαμε μια τόσο ευχάριστη και ωφέλιμη επαφή με ένα πανέμορφο κομμάτι της Φθιωτικής γης, πήραμε το δρόμο του γυρισμού χρησιμοποιώντας; τον παράδρομο της νέας Εθνική οδού.

Φωτογραφίες:

Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Σεραφείμ Τούμπη, για την πολύτιμη βοήθεια που μας προσέφερε συνοδεύοντας μας με το αυτοκίνητο και τους κ.  Δημήτρη Γκουντόπουλο και κ. Γιολδάση που μας συνόδευσαν με τα ποδήλατα.

Επικεφαλής των Ομάδων ήταν οι κ. Ιωάννης Σβώλης (4^ο Γυμνάσιο), κ. Ζωή Μαμμή (7^ο Γυμνάσιο), κ. Βασίλης Πάντος και κ. Αλέξανδρος Σακελλάρης (4^ο Λύκειο)  

Απαραίτητα μέτρα ασφαλείας στις ποδηλατικές διαδρομές

Από τους Ποδηλάτες Λαμίας ( http://podilateslamias.gr/index.php/info/item/8-metra-asfaleias) αναδημοσιεύουμε χρήσιμες πληροφορίες για ασφαλή ποδηλατοκίνηση.
Καλές διαδρομές!!!

Α)Γενικά μέτρα ασφαλείας
Β)Μέτρα ασφαλείας σε ασφάλτινες οδούς & στην πόλη
Γ)Μέτρα ασφαλείας σε χωμάτινους δρόμους και μονοπάτια
Δ)Μέτρα ασφαλείας σε ομαδικές ποδηλατικες βολτες

Α) ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΠΟΔΗΛΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
1. Να φοράτε πάντα κράνος για ποδήλατο. Οι πιο σοβαροί τραυματισμοί από ποδήλατο γίνονται στο κεφάλι.
2. Να φοράτε ανοιχτόχρωμο ρουχισμό την ημέρα και αντανακλαστικό ρουχισμό τη νύχτα κατά τη διάρκεια της οδήγησης, έτσι ώστε να γίνεστε ορατοί από τους άλλους.
3. Μη χρησιμοποιείτε κινητό τηλέφωνο ή ακουστικά, όταν οδηγείτε ποδήλατο.
4. Να ελέγχετε το ποδήλατο σας, με σκοπό την εξασφάλιση της καταλληλότητας του για το δρόμο (λάστιχα, φρένα, σέλα, κουδούνι). Ζητήστε να ρυθμίσουν το ποδήλατο σας βάσει του είδους διαδρομής που θα ακολουθήσετε (χωμάτινη ή ασφάλτινη).
5. Ρυθμίστε σωστά τη θέση του ποδηλάτου για να οδηγείτε άνετα το ποδήλατό σας (ζητήστε να σας δείξει κάποιος πιο έμπειρος).
6. Μειώστε την ταχύτητα σας στα τυφλά σημεία. Ποτέ δεν ξέρετε τι ή ποιος μπορεί να κρύβεται σε μια γωνιά πέρα από την οποία δεν έχετε ορατότητα.
7. Μάθετε να χρησιμοποιείτε τις ταχύτητες του ποδηλάτου σας (ζητήστε να σας δείξει κάποιος πιο έμπειρος).
8. Προστατέψτε τα χέρια και τα μάτια σας με ποδηλατικά γάντια και γυαλιά.
9. Αν σκοπεύετε να πάτε μεγάλη βόλτα, πάρτε μαζί αρκετό νερό και τροφή. Επίσης φροντίστε να έχετε σε μικρό τσαντάκι μαζί σας, υλικά για βασικές πρώτες βοήθειες και ρωτήστε στο φαρμακείο της γειτονιάς σας, πως ν' αντιμετωπίσετε κάποιους μικρούς τραυματισμούς αν τύχουν σε σας ή στην παρέα σας.
10. Να θυμάστε ότι έχετε περισσότερες πιθανότητες να τραυματιστείτε όταν είστε κουρασμένοι, οπότε ξεκινήστε με μικρές βόλτες και σιγά σιγά δοκιμάστε και σε μεγαλύτερες.
11. Όταν κάνετε ποδηλατική εκδρομή σε άγνωστα μέρη, να ενημερώνετε πάντα κάποιον δικό σας που θα πάτε, τι ώρα αναχωρείτε και ποιά ώρα υπολογίζετε να επιστρέψετε. Οπωσδήποτε μην πάτε χωρίς ένα ακόμα άτομο για παρέα.
12. Έχουμε πάντα μαζί μας ένα σετ εργαλείων, τρόμπα και σαμπρέλα. Καλό θα είναι να έχουμε κάποιες γνώσεις για μικροεπισκευές όμως και χωρίς αυτές αν έχουμε τα απαραίτητα όλο και κάποιος θα βρεθεί να μας βοηθήσει.
13. Τηρούμε πάντα τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας
14. Δεν υπερεκτιμάμε τις δυνατότητές μας.
15. Φοράμε τον κατάλληλο ρουχισμό (αντιανεμικό, αδιάβροχο κ.τ.λ) δεδομένων των καιρικών συνθηκών.

Β) ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΠΟΔΗΛΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΕ ΑΣΦΑΛΤΙΝΕΣ ΟΔΟΥΣ & ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
1. Να δίνετε προτεραιότητα στα αυτοκίνητα και στους πεζούς
2. Να επιβραδύνετε την ταχύτητά σας και να ελέγχετε την κυκλοφορία στις διασταυρώσεις
3. Να μένετε μακριά από πολυσύχναστους δρόμους ή να τους διασχίζετε περπατώντας
4. Να σέβεστε τα φώτα της τροχαίας και να μην παραβλέπετε τα κόκκινα φανάρια
5. Να σταματάτε μπροστά από τα σήματα με την ένδειξη STOP
6. Να χρησιμοποιείτε τα κατάλληλα σινιάλα με τα χέρια, όταν πρόκειται να κάνετε μια αριστερή ή δεξιά στροφή
7. Να είστε προσεκτικοί κατά τη διέλευση φορτηγών και λεωφορείων. Είναι συνήθως ασφαλέστερο να περιμένετε να διέλθουν
8. Να προσπαθείτε να έχετε οπτική επαφή με τους οδηγούς, έτσι ώστε να διασφαλίζετε ότι σας έχουν δει
9. Να δίνετε προσοχή στο τι συμβαίνει γύρω σας και στο τι θα μπορούσαν να κάνουν οι άλλοι χρήστες του οδικού δικτύου
10. Μην οδηγείτε κοντά σε παρκαρισμένα αυτοκίνητα, επειδή ενδέχεται οι πόρτες να ανοίξουν ξαφνικά.
11. Δεν προσπερνάμε λεωφορεία από τη δεξιά πλευρά καθώς μπορεί να αποβιβάζουν επιβάτες και να έχουμε δυσάρεστες συνέπειες.

Γ) ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΠΟΔΗΛΑΣΙΑ ΣΕ ΧΩΜΑΤΙΝΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ & ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ
1. Να φοράτε πάντοτε το κράνος σας και οποιοδήποτε άλλο αξεσουάρ διασφαλίζει την σωματική σας ακεραιότητα κατά την διάρκεια της διαδρομής.
2. Δεν πρέπει να ντρέπεστε να ακολουθήσετε περπατώντας σε μονοπάτια που δεν αισθάνεστε άνετα αρκετά για να ποδηλατήσετε, και μην αφήσετε κανέναν να σας πείσει για το αντίθετο.
3. Διατηρείτε πάντοτε την ταχύτητα σε επίπεδο τέτοιο που να σας επιτρέπει να προσαρμοστείτε σε οποιοδήποτε απρόβλεπτο εμπόδιο ή αλλαγή στις συνθήκες που επικρατούν στο μονοπάτι.
4. Μην δοκιμάζετε ποτέ τα όρια σε ένα μονοπάτι με το οποίο δεν είστε εξοικειωμένοι. Θα πρέπει να γνωρίζετε το μονοπάτι, το οποίο θα διασχίσετε διατηρώντας χαμηλότερες ταχύτητες πριν αποφασίσετε να το διασχίσετε όπως τα άλλα μονοπάτια που ξέρετε.
5. Σταματήστε και κοιτάξτε σε τμήματα του μονοπατιού που μοιάζει να κρύβουν κάποια πρόκληση πριν τα διασχίσετε.
6. Έχετε πάντοτε υπόψη σας τις επιπτώσεις μιας σύγκρουσης σε ένα συγκεκριμένο μονοπάτι ή πάνω σε μια συγκεκριμένη φιγούρα πριν επιχειρήσετε να το διασχίσετε. Μερικές φορές ένα μονοπάτι μπορεί να μοιάζει εύκολο να το διασχίσει κανείς αλλά μια σύγκρουση μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις.
8. Αν νομίζετε ότι αυτό που κάνετε δεν είναι ότι πιο έξυπνο, μάλλον έχετε δίκιο. Σκεφτείτε τι κάνετε και εμπιστευτείτε το ένστικτό σας.
9. Ρυθμίστε την πίεση των ελαστικών για την αποφυγή ατυχημάτων (ζητήστε να σας δείξουν).

Δ) ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΠΟΔΗΛΑΤΙΚΕΣ ΒΟΛΤΕΣ
1. Κινούμαστε μέσα στα όρια που κινείται η βόλτα.
2. Δεν περνάμε ποτέ την πρώτη γραμμή της βόλτας. Εκεί υπάρχουν πάντα οι κατάλληλοι άνθρωποι που ορίζουν την διαδρομή, ελέγχουν την ταχύτητα της πομπής, προσέχουν το κλείσιμο των δρόμων για να περάσει με ασφάλεια και γενικά έχουν την ευθύνη της βόλτας.
3. Αν είμαστε αδύναμοι προσπαθούμε να είμαστε σχετικά μπροστά γιατί εκεί η ταχύτητα είναι πιο ομαλή και πιο χαμηλή. Αν μένουμε πίσω κοιτάμε στις στάσεις που γίνονται να πηγαίνουμε όσο πιο μπροστά γίνεται.
4. Προσέχουμε όλοι όλους. Κινούμαστε όλοι με την ταχύτητα της βόλτας χωρίς να κάνουμε επικίνδυνους ελιγμούς ανάμεσα στους συμποδηλάτες μας. Δεν ανεβαίνουμε σε πεζοδρόμια.
5. Πάντα υπακούμε στις συμβουλές των εμπειρότερων από εμάς.

Εκδρομή με ποδήλατα στο Σπερχειό

Την Κυριακή 21/12/2014, η Περιβαλλοντική Ομάδα του σχολείου μας σε συνεργασία με τις Ομάδες του 4^ου Λυκείου και του 7^ου Γυμνασίου, θα πραγματοποιήσει εκδρομή με ποδήλατα στον Σπερχειό.

Χώρος συγκέντρωσης για αναχώρηση, η αρχή του ποδηλατοδρόμου (Φρατζή και Ελευθερίας) στο Παγκράτι, στις 10:45 π.μ.

Όσοι συμμετάσχουν, εκτός από το ποδήλατό τους, είναι απαραίτητο να έχουν μαζί τους σαμπρέλα, κράνος, σακίδιο, με σάντουιτς, σνακς και νερό, μπουφάν και ότι άλλο κρίνουν απαραίτητο σχετικά με την ασφάλειά τους.

Η προγραμματισμένη διαδρομή φαίνεται στον χάρτη που ακολουθεί (έντονη κόκκινη γραμμή). Αποτελείται ασφάλτινα και χωμάτινα τμήματα. 
Το συνολικό μήκος είναι περίπου 15Km.

Ποδηλατική εκδρομή στον Ξηριά

Η Περιβαλλοντική Ομάδα του σχολείου μας, το Σάββατο 13/12/2014 οργάνωσε και πραγματοποίησε εκδρομή με ποδήλατα στην περιοχή του Ξηριά. 
Ξεκινήσαμε από το σχολείο στις 11:00πμ. και μέσω του νέου ποδηλατοδρόμου, κατευθυνθήκαμε προς την Αγία Παρασκευή, όπου κάναμε την πρώτη στάση για νερό. Ακολουθήσαμε το χωματόδρομο προς το νότο που περνάει μέσα από τον Ξηριά και συνεχίζει ανηφορίζοντας προς τον απέναντι λόφο. Δεν θέλαμε να απομακρυνθούμε από τον Ξηριά, γιαυτό γυρίσαμε πίσω και πήραμε το χωματόδρομο προς την παλιά δεξαμενή. 
Τα ελαιοπερίβολα διαδέχεται η άγρια βλάστηση με κυρίαρχα τα πλατάνια δίπλα στην κοίτη του ποαταμού. Ο Ξηριάς είναι γνωστός από την αρχαιότητα με το όνομα Αχελώος. Στο τμήμα του αυτό δεν έχει σοβαρές αλλοιώσεις ή ρύπανση. Αποτελεί ένα σημαντικό οικοσύστημα. Στα αριστερά μας διακρίνουμε πέτρινα υπολείμματα του παλιού υδραγωγείου της πόλης. Περνώντας μια ρεματιά συναντάμε ένα αψιδωτό γεφύρι πάνω από 5 μέτρα ψηλό, με τον πέτρινο αγωγό του νερού στην κορυφή του, που ενώνει τις απότομες πλαγιές του μικρού φαραγγιού. Μετά από λίγο φτάνουμε στο Παλιό Υδραγωγείο της Λαμίας. Είναι μνημείο της βιομηχανικής Αρχαιολογίας, χτισμένο επί δημαρχίας Νίκου Κρίτσα (1899-1903) αποτελώντας τότε το μοναδικό υδραγωγείο της πόλης. Οι καμάρες, το πέτρινο κτίριο των δεξαμενών, το οργιαστικό πράσινο, τα πουλιά που πασχίζουν να ακουστούν πάνω από τον ήχο του νερού, δημιουργούν μια μοναδική συνταγή ευχαρίστησης για όλους. 
Σταματήσαμε, κολατσήσαμε, ήπιαμε μερό απ΄τις ρίζες του πλάτανου, τραβήξαμε τις φωτογραφίες μας. Λίγο αργότερα κάναμε μια μικρή διαδρομή πάνω στο ανάχωμα του Ξηριά μέχρι που συναντήσαμε την κοίτη του. Για τα ποδήλατα δεν ήτανε εύκολη η συνέχεια μέσα στο νερό και ανάμεσα στα βράχια.
Σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσε να έχει γίνει μια διαδρομή για ποδήλατα και πεζοπορεία δίπλα στην κοίτη που να φτάνει μέχρι την Ξηριώτισσα. Η περιοχή αυτή είναι πολύ κοντά στην πόλη και θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης για πολλούς κατοίκους ως χώρος αναψυχής. Ναι, θα μπορούσε...
Γυρίσαμε πίσω με τις καλύτερες εντυπώσεις! Θα το  επαναλάβουμε!!!

 

 

 

 

Η αξία ενός δέντρου

Για πολλούς από εμάς, η αξία των δέντρων είναι αυτονόητη και προφανής, αν και άρρητη: δεν μπορούμε εύκολα να την προσδιορίσουμε παρά μόνο περιγραφικά, συναισθηματικά, υποκειμενικά.

Η αξία τους έχει σχέση με στιγμές που ζήσαμε στην παιδική μας ηλικία, όταν σκαρφαλώναμε σε φανταστικούς «ελέφαντες» στη διχάλα του κορμού κάποιου τεράστιου πεύκου ή όταν παίζαμε κρυφτό σε φανταστικές σπηλιές στα κενά που άφηναν οι πυράκανθοι σε κάποια πλατεία. Ή έχει σχέση με κάποια νεανική καλοκαιρινή στιγμή ύπνου κάτω απ’ τα αλμυρίκια ή ένα κρυφό φιλί στο δασωμένο περίβολο κάποιας εκκλησίας. Για πολλούς από εμάς τα δέντρα είναι κατά κάποιον τρόπο η πατρίδα μας. Και η αξία τους είναι προφανής: έχουν αυτό που λέγεται «εγγενής αξία», έχουν αξία επειδή υπάρχουν.

Όμως, όταν αλληλο-συνεννοούνται οι συνάνθρωποι μιας κοινωνίας δεν υπάρχει ταύτιση στο τι θεωρεί ο καθένας αυτονόητο. Και σίγουρα δεν υπάρχουν αυτονόητα στην οικονομία, είτε αυτή είναι ιδιωτική είτε συλλογική και δημόσια. Στον κόσμο αυτόν, τον πιο «αντικειμενικό», το πράσινο και τα δικά μας συναισθήματα είναι συχνά ένα νόμισμα μηδενικής σχεδόν αξίας, ευσχήμως και παγίως πτωχευμένο.

Σχεδόν παντού και πάντα, όταν ζυγίζονται επιλογές και παίρνονται αποφάσεις, είναι τα δέντρα που πληγώνονται. Από τις επιλογές μας για το πώς και που θα χτίσουμε το σπίτι μας, έως του πως θα σκιάσουμε το κατάστημά μας ή τι μορφή θα έχει το πάρκινγκ του. Κι από τις επιλογές των δημόσιων-συλλογικών υπηρεσιών για το πως θα είναι τα πεζοδρόμια, οι πλατείες κι οι παιδικές χαρές των πόλεων μας (π.χ. αν θα επικρατούν –όπως συνήθως κάνουν- σκληρά στοιχεία όπως τσιμέντο και πλακόστρωτα), έως τις αποφάσεις κατανομής των πόρων σε κάθε κρατικό ή δημοτικό προϋπολογισμό. Σχεδόν παντού και πάντα, όταν ζυγίζονται επιλογές και παίρνονται αποφάσεις, είναι το πράσινο που υποτιμάται.

Σίγουρα αυτή η κατάσταση οφείλεται –τουλάχιστον εν μέρει- στο γεγονός ότι δεν είχαν μετρηθεί και συγκεκριμενοποιηθεί τα οφέλη από το πράσινο στην πόλη. Είναι άλλωστε μία από τις βασικές αρχές της διοίκησης πως «μπορείς να διαχειριστείς μόνο ό,τι μετράς». Ακόμα και αυτή η γνωστή και μόνιμη επωδός ότι «το πράσινο παρέχει οξυγόνο» λίγο είχε να προσφέρει στην υπεράσπιση των δέντρων, αφού –παρότι είναι αληθής και η συνεισφορά των δέντρων αξιόλογη- αφενός η συγκέντρωση του οξυγόνου στη ατμόσφαιρα είναι πολύ μεγάλη, αφετέρου η συγκέντρωσή του δεν διαφοροποιείται σημαντικά κατά τόπους και, τέλος, σχεδόν το 90% του οξυγόνου που χρησιμοποιείται στη γη αντικαθίσταται από τα φύκη στους ωκεανούς.

Όλη αυτή η ασάφεια για τα οφέλη των δέντρων έχει ξεκαθαρίσει πάρα πολύ την τελευταία 20ετία –ξεκινώντας από τις ΗΠΑ αλλά με παγκόσμιες προεκτάσεις. Κι αν δεν το ξέρουμε είναι επειδή οι εξελίξεις από την Εσπερία φτάνουν με καθυστέρηση στη χώρα μας. Δεν είναι τυχαίο πως τη «σπίθα» για να διερευνηθεί το ζήτημα αυτό, την άναψε ένας ισχυρός πολιτικός, ο Richard Daley Jr., ο μακροβιότερος Δήμαρχος του Σικάγο (επί 22 χρόνια, από 24/04/1989 ως 16/05/2011). Ένας άνθρωπος – πολιτικός που αγαπούσε τα δέντρα και που δεν είχε χάσει την επαφή του με τη γη. Τόσο, που όταν κάποτε είχε ερωτηθεί σε μια συνέντευξη «τι είναι σημαντικό;» είχε απαντήσει «Τι είναι πραγματικά σημαντικό; Ένα δέντρο, ένα παιδί, λουλούδια».

Το ερώτημα που ήθελε να απαντήσει ο Daley για την πόλη του - η οποία ήταν τότε απ’ τις χειρότερες στην ατμοσφαιρική ρύπανση στις ΗΠΑ - ήταν το εξής: «Είναι γεγονός πως περισσότερα δέντρα σημαίνουν καθαρότερο αέρα; Κι αν ναι, πόσο;» Για να λάβει απάντηση κατάφερε το 1991 να δεσμεύσει σημαντικά χρηματικά ποσά για εφαρμοσμένη έρευνα και να εμπλέξει τους πιο κατάλληλους δασολόγους ερευνητές.

Όταν ολοκληρώθηκε η έρευνα το 1994, τα αποτελέσματά της ήταν συγκλονιστικά για την εποχή: αποδείχθηκε πως τα υφιστάμενα δέντρα της πόλης αφαιρούσαν κατ’ έτος από την ατμόσφαιρα 6.145 τόνους ρυπαντών (μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, διοξείδιο του αζώτου, όζον, σωματίδια), παρέχοντας υπηρεσίες αξίας 9,2 εκατομμυρίων δολαρίων. Ταυτόχρονα δέσμευαν 155.000 τν. διοξειδίου του άνθρακα (που είναι αέριο θερμοκηπίου).

Τη μεγαλύτερη εντύπωση μάλλον προκάλεσαν τα ενεργειακά αποτελέσματα της έρευνας, που απέδειξαν ότι μέσω της ρύθμισης της θερμοκρασίας της πόλης, τα δέντρα συνεισέφεραν σε μείωση της ενέργειας που καταναλώνεται για ψύξη και θέρμανση, οδηγώντας σε μείωση ως και 10% του σχετικού κόστους για κάθε κατοικία.

 

 Η μελέτη εκείνη άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο πολλοί άνθρωποι έβλεπαν τα δέντρα, κατ’ αρχάς γιατί ανέδειξε ότι τα οφέλη τους είναι πολύ πιο ποικιλόμορφα απ’ ότι ήταν γνωστό έως τότε. Στην 20ετία που πέρασε, η σχετική έρευνα έχει αναπτυχθεί σε μεγάλο βάθος, αναδεικνύοντας – αλλά και ποσοτικοποιώντας– και επιπλέον οφέλη. Σήμερα, τα οφέλη που αποκομίζονται από το αστικό πράσινο και που έχουν προσδιορισθεί, μπορούν να καταταχθούν στις ακόλουθες κατηγορίες:
1) Εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας. Τα δένδρα επηρεάζουν το κλίμα και βοηθούν στην εξοικονόμηση ενέργειας, κυρίως μέσω των εξής τρόπων: α) σκιάζουν τα κτίρια αλλά και δροσίζουν την ατμόσφαιρα με την διαδικασία της εξατμισοδιαπνοής, οδηγώντας σε μείωση της καλοκαιρινής κατανάλωσης και ιδιαίτερα στην αιχμή ζήτησης (μείωση χρήσης αιρκοντίσιον τις πιο ζεστές μέρες), β) μειώνουν την ταχύτητα του ανέμου το χειμώνα, οδηγώντας σε μείωση της χειμωνιάτικης κατανάλωσης (για θέρμανση).
2) Μείωση του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας, τόσο έμμεσα όσο και άμεσα. Αφενός το συγκρατούν στον κορμό και στα φύλλα τους καθώς αναπτύσσονται, αφετέρου τα δένδρα που βρίσκονται κοντά σε κτίρια μειώνουν τις ανάγκες του κτιρίου σε θέρμανση και ψύξη και επομένως μειώνονται οι εκπομπές αερίων που σχετίζονται με την παραγωγή ενέργειας.
3) Βελτίωση της ποιότητας του αέρα, με διάφορους τρόπους: α) απορροφούν αέριους ρύπους (μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, διοξείδιο του αζώτου), β) συγκρατούν μικρο-σωματίδια (π.χ. σκόνη, γύρη, καπνό), γ) ελευθερώνουν οξυγόνο, δ) μειώνουν την θερμοκρασία της ατμόσφαιρας και κατά συνέπεια το επίπεδο του παραγόμενου όζοντος, ε) μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας και κατά συνέπεια την εκπομπή αέριων ρύπων όπως αυτοί που προαναφέρθηκαν αλλά και VOCs (πτητικές οργανικές ενώσεις).
4) Μείωση της απορροής των νερών της βροχής (ομβρίων υδάτων), που στις πόλεις αποτελεί βασικό παράγοντα μόλυνσης του υδροφόρου ορίζοντα, αλλά και που η διαχείρισή τους (αποχετεύσεις, κλπ) είναι πολύ ακριβή. Τα δένδρα μειώνουν την απορροή των ομβρίων με διάφορους τρόπους: α) τα φύλλα και τα κλαδιά αναχαιτίζουν την βροχή, και επομένως μειώνουν τον όγκο της απορροής και καθυστερούν την εκδήλωση της αιχμής της, β) οι ρίζες συγκρατούν το νερό στο υπέδαφος μειώνοντας την ροή στην επιφάνεια, γ) τα δένδρα μειώνουν την διάβρωση του εδάφους.
5) Τεχνικά, μηχανικά και συγκοινωνιακά οφέλη. Τέτοια είναι π.χ. τα εξής: α) βελτίωση συνθηκών και διάρκειας ζωής πεζοδρομίων και δρόμων, αφού η σκίαση ενός δρόμου έστω και κατά το 1/5 της έκτασής του, οδηγεί σε τέτοια βελτίωση των μηχανικών συνθηκών ώστε σε βάθος χρόνου 30 ετών να προκύπτει εξοικονόμηση πόρων κατά 60% για τη συντήρηση του δρόμου, β) έλεγχος θορύβου κατά αρκετά decibel με τη χρήση δενδροστοιχιών και φυτοφρακτών, γ) έλεγχος κυκλοφορίας, π.χ. χρήση για κατεύθυνση και ασφάλεια πεζών, νησίδες ασφαλείας, μείωση οπτικής ενόχλησης από τα φώτα της αντίθετης λωρίδας, κλπ.
6) Αισθητικά, κοινωνικά και άλλα οικονομικά οφέλη. Αποτελέσματα σχετικών ερευνών τοπικά έχουν δείξει τα εξής που μπορούν να αναφερθούν ως παραδείγματα: α) αύξηση της αξίας της γης και της ιδιοκτησίας, καθώς κατά τεκμήριο ο αγοραστής είναι πρόθυμος να πληρώσει περισσότερα προκειμένου να αγοράσει μια ιδιοκτησία σε δενδρόφυτη περιοχή παρά σε μια χωρίς καθόλου ή με ελάχιστα δένδρα, ενώ στις ΗΠΑ έχει διαπιστωθεί ότι κάθε μεγάλο δέντρο στην αυλή ενός σπιτιού μπορεί να αυξάνει την αξία της ιδιοκτησίας κατά 1%, β) βελτίωση της επιχειρηματικότητας, δεδομένου ότι σε δενδρόφυτες εμπορικές ζώνες οι καταναλωτές αναφέρουν συχνότερες επισκέψεις, συχνότερη κατανάλωση και διαθεσιμότητα να πληρώσουν περισσότερο για πάρκινγκ αλλά και για προϊόντα, γ) υγιείς κοινότητες, δεδομένου ότι σε δενδρόφυτες γειτονιές αναφέρονται χαμηλότερα επίπεδα ενδο-οικογενειακής βίας, μειωμένο στρες, ταχύτερη ανάρρωση, κλπ.

Για τις δημοτικές αρχές –αλλά και για εμάς– η πιο σημαντική συνεισφορά όλης αυτής της έρευνας ήταν η ακριβής ποσοτικοποίηση σε χρήματα του κάθε οφέλους, για πολλές τυπικές (από πλευράς κλίματος) πόλεις των ΗΠΑ και για 3-4 τυπικά δέντρα της κάθε πόλης. Οι ποσοτικοποιήσεις προκύπτουν με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, υπολογίζοντας τα έξοδα για αντιπλημμυρικά έργα που θα έπρεπε να κάνουμε αν δεν υπήρχε το πράσινο, κ.ά. Τα αποτελέσματα είναι συγκλονιστικά για το πόσο κερδοφόρα είναι τα δέντρα για τις πόλεις:
- Σε μία πόλη με κλίμα που μοιάζει με αυτό του Περιστερίου και της Σπάρτης (Modesto, San Joaquin Valley, California), υπολόγισαν ότι ένα μεγάλο πλατάνι (> 15 μέτρα ύψος) τη 10η χρονιά της ζωής του, προσφέρει καθαρό οικονομικό κέρδος για την πόλη (δηλαδή αφού αφαιρέσουμε και το κόστος κανονικής συντήρησης, αποκομιδής κλαδευμάτων και επιδιόρθωσης σκληρών υποδομών) περίπου 35 € (53 $) Το δέντρο αυτό, 40 χρόνια μετά τη φύτευσή του, έχει προσφέρει κάθε χρόνο κατά μέσο όρο, καθαρό οικονομικό κέρδος στην πόλη περίπου 32 € (48 $). Μάλιστα, η σχέση Ωφέλειας/Κόστους για ένα μεγάλο πλατάνι στο Modesto υπολογίστηκε πως είναι τεράστια, δηλαδή ότι για κάθε 1 € που επενδύει ο Δήμος, λαμβάνει οφέλη αξίας 24,3 €.
- Σε μία πόλη με πιο υγρό Μεσογειακό κλίμα (Berkeley, Northern California Coast), υπολόγισαν ότι ένα μεγάλο πεύκο (> 15 μέτρα ύψος), 40 χρόνια μετά τη φύτευσή του, έχει προσφέρει κάθε χρόνο κατά μέσο όρο, καθαρό οικονομικό κέρδος για την πόλη (δηλαδή αφού αφαιρέσουμε και το κόστος κανονικής συντήρησης, αποκομιδής κλαδευμάτων και επιδιόρθωσης σκληρών υποδομών) περίπου 97 € (146 $).

Σιγά – σιγά, οι ερευνητικές αυτές μέθοδοι έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούνται και στις χώρες της Μεσογείου. Έτσι:
- Στο Δ. Περιστερίου Αττικής υπολογίστηκε ότι π.χ. το ετήσιο οικονομικό όφελος από μια Κουκουναριά σε δημόσιο χώρο μπορεί να είναι 12,01 € από εξοικονόμηση ενέργειας, 12,33 € από βελτίωση της ποιότητας του αέρα, κλπ.
- Στην πόλη της Λισαβόνας (Πορτογαλία) υπολογίστηκε ότι π.χ. το ετήσιο οικονομικό όφελος από μια Μελικουκιά (Celtis australis, δέντρο που συναντάμε και σε δενδροστοιχίες της Θεσσαλονίκης) μπορεί να είναι ως 46 € (69 $) από τη μείωση της απορροής των ομβρίων υδάτων, κλπ.
Αν και δεν συνιστάται η χρήση των παραπάνω ποσών ως απόλυτες τιμές και σε κάθε περίπτωση, για να υπολογίζονται οι ωφέλειες από το κάθε δένδρο, τα μεγέθη είναι τέτοια που έλαβαν την αρμόζουσα προσοχή από δημοτικούς άρχοντες, πολίτες (εφόσον ένα δημόσιο δέντρο προσφέρει οφέλη σε όλους), πολεοδόμους, κλπ.

Αυτές που έχουν αξιοποιήσει τα αποτελέσματα αυτά με τον καλύτερο τρόπο έως τώρα, είναι οι εταιρείες που παρέχουν ηλεκτρικό ρεύμα. Γιατί συνειδητοποίησαν ότι η σκίαση των σπιτιών με δέντρα είναι μακροπρόθεσμα πιο προσοδοφόρα από την παροχή ρεύματος, ειδικά κατά τις ώρες αιχμής του καλοκαιριού. Ήδη από το 1989, η εταιρεία SMUD που παρέχει ρεύμα στο Sacramento της Καλιφόρνια, ξεκίνησε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα σε συνεργασία με το μη-κερδοσκοπικό ίδρυμα Sacramento Tree Foundation. Το πρόγραμμα δίνει δωρεάν δέντρα, αξιοποιεί εκπαιδευμένους εθελοντές και παρέχει επιτόπιες συμβουλές μέσω δασολόγων για τη θέση φύτευσης, το είδος που θα φυτευθεί, τον τρόπο συντήρησης, κλπ. Ο σκοπός είναι τα δέντρα να δίνουν συνολικά τα μεγαλύτερα καθαρά οικονομικά οφέλη από την πλευρά της εξοικονόμησης ενέργειας.

Η ιδέα αυτή βρήκε πολλούς μιμητές -άλλες εταιρείες παροχής ρεύματος- και μάλιστα πολύ πρόσφατα, στις 1 Ιουνίου, κατατέθηκε στο Κογκρέσο πρόταση νόμου για την επιδότηση των εταιρειών για να υλοποιήσουν τέτοια προγράμματα, στα πλαίσια της αντιμετώπισης των κλιματικών αλλαγών.

Αποδεικνύεται δηλαδή πλέον ότι τα δέντρα, το πράσινο στην πόλη, είναι μία Πράσινη Υποδομή, υπερπολύτιμη και κακώς υποτιμημένη. Μια υποδομή μακριάς πνοής, που αποδίδει σε ορίζοντα δεκαετιών. Όπως λέει και μια αμερικανική παροιμία: «η καλύτερη ημέρα να φυτέψεις ένα δέντρο ήταν πριν από 20 χρόνια, η δεύτερη καλύτερη ημέρα είναι σήμερα».

Είχε, λοιπόν, απόλυτο δίκιο ο Λόρδος Orrery όταν έγραφε το 1749 πως «τα δέντρα είναι τα καλύτερα μνημεία που μπορεί ο άνθρωπος να υψώσει για να τον θυμούνται: διότι τον επαινούν χωρίς να τον κολακεύουν και γιατί είναι ευλογία για τα παιδιά που είναι ακόμα αγέννητα».


του Μιχάλη Αναστασιάδη
Γεωπόνος Γ.Π.Α., MSc Περιβαλλοντικής Πολιτικής & Διαχείρισης, Εργασία: Δ. Σπάρτης, Ιδρ. Μέλος «Γεωπόνοι του Κόσμου».

Αναστασιάδης, Μ. (2011), Η αξία ενός δέντρου, Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας & Διατροφής (ΕΛΙΓΑΣΤ), περιοδικό Ευεξία & Διατροφή, τ. 50, 7ος-8ος 2011 

Πηγή: http://www.e-ecology.gr